Hoe beïnvloeden executieve functies de communicatie bij personen met een ernstige afasie?

Deze maand heeft de werkgroep literatuur een artikel samengevat dat een onderzoek beschrijft naar de relatie tussen executieve functies, talig functioneren en functionele communicatie bij mensen met een ernstige afasie.

Olsson, C., Arvidsson, P. & Blom Johansson, M. (2019) Relations between executive function, language, and functional communication in severe aphasia, Aphasiology. DOI: 10.1080/02687038.2019.1602813

Achtergrond

Het hoofddoel van afasietherapie is het verbeteren van de communicatie en sociale participatie. Ook bij personen met een ernstige afasie is het belangrijk om tijdens de therapie te streven naar betekenisvolle sociale interactie ondanks de aanwezige linguïstische stoornissen. Om dit doel na te kunnen streven is het belangrijk om meer te weten over de componenten die van invloed zijn op de communicatie bij personen met een ernstige afasie. Taal is namelijk niet de enige factor die van belang is voor functionele communicatie. Ook executieve functies zijn hiervoor van belang.
Bij personen met hersenletsel zijn aangedane executieve functies een veelvoorkomend probleem. Echter worden in studies naar executieve functies PMA vaak niet geïncludeerd. Uit studies specifiek bij PMA blijken ook aangedane executieve functies bij deze groep een veelvoorkomend probleem te zijn. Er lijkt een relatie te zijn tussen de ernst van de afasie en de aangedane executieve functies, maar er zijn ook studies die aantonen dat er geen sprake is van een correlatie tussen de ernst van de afasie en aangedane executieve functies. Er ontbreekt echter specifieke kennis over de executieve functies van personen met een ernstige afasie evenals hoe deze relateren aan talige vaardigheden en functionele communicatie. In deze studie worden deze relaties verder onderzocht. Dit werd gedaan aan de hand van de volgende onderzoeksvragen:

  • In welke mate hebben personen met ernstige afasie gestoorde executieve functies?
  • Wat is de relatie tussen executieve functies en talige vaardigheden?
  • Wat is de relatie tussen executieve functies en talige vaardigheden ten opzichte van functionele communicatie?

Methode

Aan het onderzoek namen 47 personen met een ernstige afasie deel, waarbij er van een ernstige afasie werd gesproken bij een score ≤ 2 op de ‘Aphasia Severity Rating Scale (ASRS). Alle deelnemers hadden afasie als gevolg van één of meerdere CVA’s in de linker hemisfeer.

De groep werd verdeeld in twee subgroepen, een verbale (N=23) en een non-verbale (N=24) groep. De ernst van de afasie was significant hoger in de non-verbale groep. Daarnaast hadden minder personen in deze groep een vloeiende afasie.

Om de executieve functies te testen werden er vier subtests uit de ‘Cognitive Linguistic Quick Test (CLQT) gebruikt, te weten Symbol cancellation(beoordeelt ruimtelijk inzicht, gezichtsveldproblemen en/of neglect), Symbol trails(werkgeheugen, planning en mentale flexibiliteit), Mazes(planning, anticiperen op problemen en aandacht) en Design generation(productiviteit en creativiteit, mogelijkheid om in antwoorden te variëren, self-monitoring en het gebruik van effectieve strategieën).

De linguïstische mogelijkheden werden in kaart gebracht middels de Comprehensive Aphasia Test (CAT). De functionele communicatie werd in kaart gebracht middels de Scenario Test en een beoordeling van de functionele communicatie door een naaste middels de Communicative Effectiveness Index (CETI).

Resultaten

Executieve functies
De verbale groep presteerde significant beter op de subtest ‘symbol trails’, de subtest ‘design generation’ en op de totale score van de CLQT dan de non-verbale groep.

Talige vaardigheden
Vanuit de totale scores van de CAT werd er onderscheid gemaakt in een totale score voor het taalbegrip en een totale score voor de taalproductie. De resultaten voor de taalbegripsscores liepen erg uiteen, terwijl de scores voor taalproductie over het algemeen laag waren. De verbale groep presteerde op beide maten en op de totaalscore van de CAT significant beter dan de non-verbale groep.

Functionele communicatie
De verbale groep presteerde significant beter op zowel de Scenario Test als de CETI dan de non-verbale groep.

Relatie tussen executieve functies en talige vaardigheden
Kijkende naar de totale groep was er sprake van een significante correlatie tussen de linguïstische maten en de scores op de CLQT. Voor de subgroepen waren er minder significante correlaties, maar de sterkste correlatie tussen het taalbegrip en de totale score op de CLQT bleef bestaan.

Relatie tussen executieve functies en talige vaardigheden ten opzichte van functionele communicatie
Zowel in de totale groep als in de non-verbale subgroep was er sprake van sterke correlatie tussen de uitkomst op de Scenario Test en de maten van executieve functies en talige vaardigheden. Betreft de CETI was er sprake van gemiddelde tot sterke correlaties met de executieve functies en talige vaardigheden. Gekeken naar de subgroepen was er echter alleen sprake van een significante correlatie tussen de CETI en de verbale taalproductie in de non-verbale subgroep.

Conclusie

Uit de resultaten blijkt dat er bij de proefpersonen sprake is van stoornissen in de executieve functies en dat er sprake is van gemiddelde tot sterke correlaties met alle linguïstische maten. Daarbij is er bij de proefpersonen echter sprake van een grote variatie betreft mate waarin de executieve functies zijn aangedaan.
Daarnaast laten de PMA een grote variatie zien in functionele communicatie en de verschillende manieren van meten geven deels andere resultaten. De resultaten laten zien dat onder de personen zonder verbale output de executieve functies sterk gerelateerd zijn aan de functionele communicatie.
De onderzoekers plaatsen enkele methodologische overwegingen bij hun onderzoek die te maken hebben met de classificatie van de ernst van de afasie van de proefpersonen, het feit dat er mogelijk proefpersonen met zowel een afasie als apraxie van de spraak zijn geïncludeerd en het feit dat er bij vier proefpersonen niet alleen sprake was van letsel in de linkerhemisfeer, maar ook van letsel in de rechterhemisfeer. Daarnaast werd er in de subtesten voor het onderzoeken van de executieve functies veelal een beroep gedaan op de visuele perceptie terwijl er bij veel PMA ook sprake is van problemen in de visuele waarneming.

Klinische implicaties

Het in kaart brengen van stoornissen in de executieve functies bij personen met een ernstige afasie is een belangrijke uitdaging. Er is aangetoond dat executieve functies zelfs een voorspeller zijn van een verminderde kwaliteit van leven.

Houd jij in je behandeling rekening met mogelijke stoornissen in de executieve functies bij personen met een ernstige afasie?

dinsdag 02-07-2019

in categorie:

Geen reactie

Geef je reactie

Laatste reacties

Webshop

  • Bestel online voorlichting, spel- en oefenmaterialen, de Afasie Nieuwslezer, Top! 2Games, Top! Woordvinding en meer.

    Webshop

Als deelnemer heb je toegang tot

Steun Stichting AfasieNet
met een donatie