Michelle Armor en Christina M. del Toro. De effectiviteit van verbale-gebarenbehandeling bij het benoemen van werkwoorden bij acute intramurale revalidatie. American Journal of Speech-Language Pathology • Vol. 30 • 713–721 • Maart 2021
Inleiding
Onderzoek naar de effectiviteit van vroege afasierevalidatie na beroerte is schaars. Dit komt grotendeels door zaken als logistieke uitdagingen, de medische stabiliteit van de patiënt en beperkte faciliteiten in een omgeving voor acute zorg.
Onderzoek suggereert dat het tijdsbestek waarin op natuurlijke wijze de hersenactiviteit terugkomt in het aangedane hersengebied, begint vanaf binnen twee weken na de beroerte aanhoudend tot drie maanden na de beroerte. Volgens beschikbare literatuur draagt de revalidatietherapie binnen dat tijdsbestek bij aan het terugwinnen van hersenactiviteit. Het is daarom belangrijk voor het herstel op de lange termijn om zo snel mogelijk met revalidatietherapie te beginnen, zodra de patiënt daartoe in staat is.
Omdat er maar weinig onderzoek is gedaan naar het effect van afasietherapie in de acute fase in de eerste weken na de beroerte, is het voor logopedisten die in deze acute fase afasietherapie geven belangrijk dat er meer onderzoek beschikbaar komt naar de meest effectieve therapieën in deze acute fase.
Al sinds de jaren ’80 wordt onderzoek gedaan naar de inzet van gebaren bij afasietherapie in de chronische fase. In meerdere onderzoeken door de jaren heen is aangetoond dat een combinatie van verbale- en gebarentherapie voor veel afasiepatiënten het meest succesvol is. Hierdoor wordt het idee ondersteund dat aspecten die intact zijn, zoals het maken van gebaren, de taalproductie kunnen ondersteunen. Het motorische aspect van gebaren kan neurale interacties verder stimuleren met als resultaat een beter talig functioneren.
Methode
Participanten
Het onderzoek werd uitgevoerd met vier patiënten tijdens een intramuraal verblijf in de vorm van een single-subject design. Alle vier de patiënten leden aan acute niet-vloeiende afasie na een beroerte en kregen therapie in de periode tot vier weken na de beroerte.
Inclusiecriteria waren onder meer de aanwezigheid van afasie, de periode na de beroerte was 4 weken of minder, het vermogen om enkelvoudige instructies te kunnen opvolgen en het kunnen gebruiken van ten minste één ledemaat van het bovenlichaam.
Uitsluitingscriteria waren onder meer apraxie van de ledematen en een eerdere diagnose van afasie.
Stimuli en datacollectie
De deelnemers kregen bij de start van het onderzoek 20 afbeeldingen gepresenteerd waarop een actie werd uitgebeeld waar een werkwoord bij hoorde (bijvoorbeeld drinken) en 10 afbeeldingen van een object waar een zelfstandig naamwoord bij hoorde. De afbeeldingen met de zelfstandig naamwoorden dienden als controlegroep. De deelnemers kregen vervolgens dagelijks training voor tien van de twintig werkwoorden om ze te koppelen aan een gebaar. Allereerst werden de patiënten getraind door middel van cueing-hiërarchie om het juiste werkwoord te benoemen. Wanneer dat lukte werd vervolgens aan dit werkwoord een gebaar gekoppeld. Voor de andere tien werkwoorden en voor de zelfstandig naamwoorden kregen zij geen enkele training. De training was vijf dagen per week voor 30 minuten. De gemiddelde lengte van de totale behandeling was 7 dagen. De lengte van de behandeling was afhankelijk van de lengte van de opname in het ziekenhuis.
De prestaties op het benoemen van de drie groepen afbeeldingen (getraind, ongetraind, controle) werden gemeten op drie momenten: startfase, middenfase en eindfase.
Ook werden bij iedere deelnemer vier deeltesten van de Comprehensive Aphasia Test (CAT) afgenomen om het algemeen talig functioneren van de deelnemers in beeld te brengen en mee te nemen als factor in het onderzoek.
Resultaten
Alle vier de deelnemers lieten over alle stimuli (ongetraind (ww), getraind (ww), controle (zn)) heen verbeteringen zien in hun verbale uitdrukkingsvaardigheden als resultaat van deelname aan het onderzoek. Die verbeteringen waren dus niet beperkt tot de groep getrainde werkwoorden, maar werden ook bij de ongetrainde werkwoorden en de zelfstandig naamwoorden gezien.
Een significant sterkere verbetering bij de getrainde werkwoorden ten opzichte van de ongetrainde werkwoorden en de zelfstandig naamwoorden werd bij geen van de patiënten gevonden. Er werd bij twee patiënten wel significant sterkere verbetering gevonden voor de zelfstandige naamwoorden. Bij de ene patiënt was de prestatie op deze woordgroep significant sterker verbeterd ten opzichte van de ongetrainde werkwoorden. Bij de andere patiënt was de prestatie op de zelfstandige naamwoorden significant sterker verbeterd ten opzichte van de getrainde werkwoorden.
Verder lieten de patiënten ook verbeteringen zien op de CAT-subtesten.
Conclusie
Deze studie zou een eerste aanwijzing kunnen zijn dat verbale-gebarentherapie een effectieve behandelmethode kan zijn voor patiënten met acute afasie. De resultaten lijken erop te wijzen dat de verbale-gebarentherapie niet alleen een positief effect kan hebben op de werkwoordproductie, maar ook gegeneraliseerd kan worden naar zelfstandig naamwoorden. Door stimuli aan te bieden die functioneel van toepassing zijn op de intramurale revalidatieomgeving, kan de talige communicatie die het meest relevant is in deze setting verbeterd worden. De mate van succes is wel afhankelijk van onder andere comorbiditeit.
Implicaties voor de praktijk
Logopedisten kunnen naast de toepassing in een intramurale setting, soortgelijke stimuli uitbreiden om ook de functionele taal die het meest nodig is in de dagelijkse praktijk buiten een zorginstelling te trainen.
