Emma Coutts & Kay Cooper (2020): Animal magic or a bone of contention? An exploration of dog ownership and adaptation in people with post-stroke aphasia. Aphasiology, DOI: 10.1080/02687038.2020.1836316
Achtergrond
Er is uitgebreide literatuur te vinden over de impact van afasie na een beroerte op menselijke interacties. Divers onderzoek laat zien dat afasie regelmatig een vergaand negatief effect heeft op het sociaal functioneren op alle niveaus; van interacties met familie en vrienden tot die met kennissen en vreemden. Verlies van vrienden, sociale contacten en sociale activiteiten worden vaak gemeld bij mensen met afasie na een beroerte.
Er is echter nog weinig onderzoek gedaan naar de relaties tussen mensen met afasie en hun huisdier. Studies in andere gezondheidsvelden vonden zowel voor- als nadelen van huisdierbezit. De aanwezigheid van taalproblemen zorgt mogelijk voor een verandering in de mogelijkheden om effectief te communiceren met een huisdier.
Doel
Deze studie onderzocht de ervaringen die mensen met afasie hebben met hondenbezit terwijl ze zich aanpassen aan het leven na een beroerte. De perspectieven van zowel mensen met afasie als naaste familieleden of verzorgers werden hierin betrokken.
Methode
Er is in deze studie gekozen voor een beschrijvend kwalitatief onderzoek. Er werden tien semigestructureerde interviews gehouden met zeventien deelnemers. Negen van deze deelnemers hadden zelf afasie, zeven deelnemers waren naaste familieleden, en één deelnemer was een in huis wonende verzorger.
Resultaten
Na het evalueren van de data werden drie hoofdthema’s aangewezen. Dit waren: aanpassing van de hond aan de persoon met afasie; aanpassing van de persoon met afasie aan de hond; ervaringen met sociale interacties tijdens het uitlaten van de hond.
Aanpassing van de hond aan de persoon met afasie
Er werden wisselende ervaringen gerapporteerd over de reactie van de hond op het thuiskomen van de eigenaar na verblijf in het ziekenhuis door de beroerte. Sommige honden waren onveranderd enthousiast, maar andere honden leken terughoudendheid te tonen bij het weerzien van hun eigenaar. Over het algemeen suggereerden de gerapporteerde reacties van de hond een gevoeligheid van honden voor verandering en een mogelijk onbehagen over de verstoring van hun relatie met de persoon met afasie.
Bij het oppakken van het leven na de beroerte rapporteren de deelnemers meer positieve dan negatieve veranderingen rondom het gedrag van de hond. Genoemd werd dat de honden voorzichtiger en bedachtzamer naar de eigenaar toe werden. Verder gaf een deel van de deelnemers aan dat het niet uit leek te maken dat de taal bemoeilijkt was. Niet zozeer de woorden deden ertoe, maar meer de toon waarop iets werd gezegd was belangrijk. Negatieve ervaringen waren dat de hond grenzen overging of verward was over de bedoelingen, omdat de eigenaar minder goed in staat was die grenzen en bedoelingen via taal aan te geven.
Aanpassing van de persoon aan de hond na afasie
De gerapporteerde ervaringen waren overwegend positief en in mindere mate negatief.
Soms werd frustratie gemeld, omdat de hond te druk was voor de eigenaar of omdat de eigenaar de juiste commando’s niet of niet op het juiste moment kon geven, waardoor de omgang met de hond minder soepel verliep. Maar vaker werd gerapporteerd dat de communicatie met de hond nog steeds goed verliep, doordat de persoon nog altijd goed met de hond kon communiceren via gebaren en de spreektoon. Een aantal keer werd ook genoemd dat de communicatie met de hond makkelijker en minder stressvol was dan de communicatie met een persoon. Er was minder onzekerheid en frustratie aanwezig bij het spreken tegen de hond, waardoor het spreken ook beter verliep in vergelijking met een gesprek met een persoon. Daarnaast zorgde de hond voor de nodige beweging, en had de hond een positief effect op het psychisch welbevinden van de eigenaar.
Ervaringen met sociale interacties tijdens het uitlaten van de hond
Ook hier waren de ervaringen vaker positief dan negatief. Sommige eigenaren ontweken uit onzekerheid andere hondeneigenaren, zodat ze geen praatje hoefden te maken. Ook werd gemeld dat het lastiger was om adequaat te reageren op de hond, bijvoorbeeld bij agressie tussen honden. Vaker werd gemeld dat het uitlaten van de hond misschien wel de belangrijkste bron van sociale interactie was geworden. Andere hondeneigenaren reageerden begripvol op de situatie van de persoon met afasie, met name als de eigenaren elkaar al kenden voor de beroerte. Het allebei hebben van een hond maakte het ook met vreemden makkelijker een gesprek aan te knopen.
Conclusie en implicatie voor de praktijk
Het onderzoek liet overwegend zien dat de relatie tussen de persoon en zijn of haar hond aanzienlijke voordelen kan opleveren bij het hervatten van het dagelijks leven met afasie na een beroerte. Daar stond tegenover dat voor sommigen de relatie met de hond verslechterde.
Voor de klinische praktijk kan de relatie met de hond een positieve bijdrage leveren aan de revalidatie. Het is belangrijk dat professionals de relatie met de hond en de kansen die deze relatie kan bieden in acht nemen tijdens het revalidatietraject.
