Blog Hannelore: slim met afasie

Hannelore van der Velden is sinds 1999 werkzaam als logopedist en klinisch linguïst bij De Hoogstraat Revalidatie in Utrecht. Zij werkt met mensen met niet-aangeboren hersenletsel. Dagelijks werkt ze met personen met afasie. Elke maand schrijft zij een blog over haar ervaringen die ze graag met jullie zou willen delen. Deze maand schrijft Hannelore over het improvisatietalent van mensen met afasie.

Slim met afasie

De afgelopen tijd mocht ik een deel van de opleiding tot cognitief revalidatietherapeut doen. Deze opleiding wordt gegeven door een ergotherapeut, en is een enorm pleidooi voor een praktische insteek van de revalidatietherapie. (‘Leuk dat jullie allerlei testjes hebben voor mensen met afasie, maar hoe gaat het nou écht in het dagelijks leven bij deze mensen?’) En dat laatste is natuurlijk wel waar het me om te doen is in het revalidatieproces. Ik zat dan ook vijf dagen lang op het puntje van mijn stoel en leerde onder anderen over de cognitieve niveaus van mensen, en hersenletselpatiënten in het bijzonder. Even kort door de bocht samengevat: van niveau 1 (‘bedlegerig en alleen nog maar reflexmatig gedrag’) tot niveau 6 (‘in staat tot plannen, denken in scenario’s, reflectie, abstract denken, het voeren van complexe gesprekken’).

Ik leerde ook hoe ik bij elk cognitief niveau optimaal kan aansluiten. Inmiddels probeerde ik al een paar dingen uit in mijn werk. En het werkte goed! Maar nou hoorde ik tijdens die opleiding ook vertellen dat mensen met afasie nooit dat hoogste cognitieve niveau zouden kunnen halen. En dat laatste zat me eigenlijk helemaal niet lekker.

Niet-talige cognitieve problemen

Niet dat ik het wil ontkennen: mensen met afasie hebben nou eenmaal vaak niet-talige cognitieve problemen. Het niveau van denken en handelen is dan lager dan voorheen. Ook plannen, organiseren, zelfreflectie, en zelfs rekenen zijn soms moeilijker voor mensen met afasie. Puur omdat veel mensen daarvoor hun ‘innerlijke taal’ gebruiken, als ondersteuning. En als die wegvalt, kan ook het moeilijkere denkwerk lastiger zijn.

Maar in mijn dagelijkse werk zie ik zoveel slimmigheid en improvisatietalent bij de revalidanten met afasie, dat ik gewoon niet kan geloven dat ze altijd de ‘hogere cognitieve vermogens’ missen (ook wel executieve functies en metacognitie genoemd).

IJsje

Neem nou revalidante Hannie: zij nam onlangs op een stralende lentedag haar afasiekaartje in ontvangst. Hiermee kon ze aan onbekenden duidelijk gaan maken dat ze afasie heeft als ze in haar eentje op pad zou gaan. Direct na ontvangst van het kaartje zette ze koers naar de ijssalon bij het revalidatiecentrum om de hoek en kwam genietend met een ijsje terug. Zo.

Taxi

En langer geleden was daar revalidant Cor, met wie ik als logopedie-stagiaire in rollenspelen oefende om een taxi te bestellen. Een paar dagen later was zijn vrouw jarig en bracht hij het geoefende in de praktijk: hij verliet stiekem met een taxi de kliniek. Toen hij zijn vrouw thuis had gefeliciteerd, belde hij naar de logopedie. Of ik aan de verpleging wilde doorgeven dat hij thuis zat in verband met de verjaardag van zijn vrouw, en dat hij weer snel een taxi naar het revalidatiecentrum terug zou nemen. Dus hij had er ook aan gedacht dat hij gemist werd.

Eén vraag tegelijk

En dan was er ook nog revalidante Janneke: zij werd in de Whatsapp nogal overweldigd door de vele vragen van haar naasten. ‘Hoe gaat het met je? En met je revalidatie? En hoe is het met de kinderen? Heb je zin om een terrasje mee te gaan pakken?’ Ja, talig gezien kan ze maar één ding tegelijk, dat is waar. Dus ze kan niet teveel informatie tegelijk verwerken. Maar daarom bedachten we samen de zinnetjes: ‘Ik heb afasie. Stel mij 1 vraag tegelijk.’ Die set zinnetjes deden we in haar communicatie-waaier. Toen ze die keer daarna bij me kwam met een appje dat ze niet helemaal begreep vanwege de vele vragen, attendeerde ik haar weer op die zinnetjes in haar communicatie-waaier. En net toen ik me bedacht dat ‘Ik heb afasie. Stel mij 1 vraag tegelijk.’ best veel typwerk voor haar zou zijn in de app, maakte ze een foto van het kaartje en appte die terug naar de vragensteller. Janneke was handiger dan haar therapeut.

Bezoek

Tot slot kwam er een paar weken geleden een mailtje binnen bij de logopedie, waarvan de tekst ongeveer zo ging:

“Hallo kwandinaten, voor als jullie te kijken met weer eens. Gaat nieuwsgierig en mij goed, dus misschien: 10.00 uur – 10 juni – Hoogstraat? Laat mij horen van krijgen we wel of nee. Groetjes, Hans”.

Op 10 juni kregen we dus bezoek van Hans, en hij bracht een taartje voor ons mee.

Genieten

En zo zijn er nog veel meer voorbeelden en wil het er bij mij dus niet in dat deze mensen nooit in staat zijn tot plannen, denken in scenario’s of zelfreflectie. Oké, oké: het klopt misschien wel dat ze nooit helemaal zelfstandig zullen zijn. Maar: geef dit soort types één hulpmiddel of één oefenmoment in de praktijk of een rollenspel, en ze hebben geen therapeut meer nodig! Omdat de zelfstandigheid herwonnen is met een hulpmiddel of oefening. En zíj weer regie kunnen pakken en de expert zijn. Dat zijn de momenten dat ik als therapeut met grote ogen zit te kijken naar de behendigheid en het improvisatietalent van de revalidant, en overbodig achterover leun. En da’s best genieten!

maandag 27-06-2022

in categorie:

Geen reactie

Geef je reactie

Laatste reacties

Webshop

  • Bestel online voorlichting, spel- en oefenmaterialen, de Afasie Nieuwslezer, Top! 2Games, Top! Woordvinding en meer.

    Webshop

Als deelnemer heb je toegang tot

Steun Stichting AfasieNet
met een donatie